بحث چاپ مانند يک زنجير است که از دانه های متععدی تشکيل شده است . برای رسيدن به تخصص در مورد چاپ (افست) لازم است در موارد متعددی مطالعه  ٬ تحقيق و تحصيل نمود. هنرها و صنايع مختلفی دست بدست هم داده اند تا آثار چاپی با کيفيت و با کاربردهای مختلف توليد شوند.

نقاشی و گرافيک :

برای بصری نمودن ايده ها و تفکرات احتياج به هنر آموزی در اين دو زمينه را داريد. تا وقتی نتوانيد بخوبی ذهنيات خود را پياده سازی نماييد ٬ اولين حلقه زنجير را شل بسته ايد ...

برای يادگيری اين هنر ميتوانيد در رشته های نقاشی و گرافيک که در سطوح مختلف و در مراکز خصوصی و دولتی به تحصيل بپردازيد.

کامپيوتر :

با ورود کامپيوتر به دنيای گرافيک و چاپ ٬ مراحل متعددی از پروسه چاپ ٬ بطريقه کامپيوتری صورت ميگيرد.

در مرحله طراحی ٬ اسکن ٬ رتوش و اصلاح اوريژينالها ٬ نمونه گيری ٬ خروجی فيلم يا زينک و بالاخره جديدا در خود دستگاههای چاپ برای تنظيم رنگها و کنترل فرآيند چاپ.

امروزه شما در هربخش از صنعت چاپ که مايل به فعاليت باشيد ٬ دانش و مهارت کار باکامپيوتر و نرم افزارهای مربوطه ٬ جزئی لاينفک از تخصص شما خواهد بود و کسانی که به اين ابزار مهم آشنايی نداشته باشند مانند افرادی بيسواد در ميدان عمل خواهند بود.

برای يادگيری اين مورد نيز ميتوانيد در دوره های تخصصی گرافيک کامپيوتری که در سطوح مختلف و در مراکز خصوصی و دولتی ارائه ميشوند به تحصيل بپردازيد.

رنگ شناسی :

رنگ وسيله خوبی برای بيان حالات و جزئيات طرح ميباشد . رنگ شناسی هم در مرحله طراحی و هم در مرحله چاپ از تخصص های مهم ميباشد .

شما چه در مقام يک طراح ٬ چه با عنوان ناظر چاپ و چه بعنوان يک چاپچی در اين صنعت مشغول بکار باشيد ٬ تقريبا محال است که بتوانيد بدون آشنايی با تجزيه و ترکيب رنگها و همنشينی آنها موفق باشيد.

رنگ شناسی هم در مباحث آموزشی رشته نقاشی و گرافيک و هم در مباحث آموزشی نرم افزارهای گرافيکی آموزش داده ميشوند ولی برای کسب مهارت در اين زمينه احتياج به تمرين و کارآموزی زير نظر يک گرافيست ماهر را داريد.

ليتوگرافی :

به مجموعه مراحلی که ٬ طرح شما قبل از آماده شدن برای چاپ ٬ طی ميکند را ليتوگرافی (دراصل فتوليتوگرافی) ميگويند.

يک طراح يا ناظر چاپ و مخصوصا چاپچی ٬ بسته به سابقه و مهارتش ٬ به درصدی از اين مراحل اشراف دارد .اين تخصص اورا در شناسايی راههای مختلف برای بهترين انتخاب کمک خواهد کرد . همچنين به رفع اشکالات کار چاپی اش که مربوط به اين مرحله باشد کمک خواهد نمود .

کاغذشناسی (بسترشناسی):

شايد به جرات بتوان گفت که اکثريت کارهای چاپی يا بر روی انواع کاغذ ٬  و يا بر روی انواع لايه های پليمری به چاپ ميرسد.

بحث چاپ کاغذ بيشتر مربوط "افست تر (خيس)"  بوده و بحث چاپ نايلون و لفافه مربوط به چاپ افست خشک (نايلوپرينت - چاپ فلکسو) ميباشند.

در ان بلاگ همواره پيش فرض من چاپ افست تر و چاپ بر روی بسترهای کاغذ و مقوايی است ٬ مگر موارديکه اعلام شود.

به هرحال چاپ شما بر روی هر بستری که انجام شود ٬ لازم است شما از خواص فيزيکی و شيميايی ٬ رفتارها و مرکب مصرفی آگاهی نسبی داشته باشيد.

اين تجارب معمولا در حين کار بدست آمده و باور کنيد که در ايران مرکزی را نديده ام که واقعا اين مسائل را آموزش بدهد.

البته آموزشگاه سوره وابسته به سازمان تبليغات اسلامی ادعای آموزش کاغذشناسی را دارد! اگر خواستيد ميتوانيد شهريه اش را پرداخته و ببينيد آيا چيز بدرد بخوری برای آموزش دارند يا نه!؟

چاپ :

در اين مرحله ذهنيات يک طراح بر روی بستر مورد نظر منتقل شده و در بعضی موارد ٬  آخرين مرحله از زنجيره عمليات چاپ بشمار ميرود.

يک طراح به اندازه آشنايی اش از دستگاه و فرآيند چاپ ٬ مياواند کارهايش را سفارشی تر ٬ مقرون بصرفه تر و يا سريعتر به چاپ برساند.

يک ناظر چاپ اصولا اگر در اين مرحله ضعف داشته باشد ٬ شايد اصلا نتواند سفارش بگيرد. چون مشتری برای همين او را استخدام کرده تا کارهايش را بدون عيب و نقص و يا هزينه های اضافی به چاپ برساند.

يک کارگر چاپچی هم که اگر از دستگاهی که با آن کار ميکند چيزی نداند ٬ وضع و حالش معلوم است.

عمليات پس از چاپ :

عمليات برای توليد بسياری از محصولات چاپی ٬ در مرحله چاپ تمام نمی شوند.

به فرايندها و تخصصهای متعدد ديگری پس از چاپ احتياج است ٬ تا مثلا يک جعبه محصول و يا يک ساک دستی تبليغاتی آماده برای استفاده شوند.

مراحلی مانند روکش (انواع ورنی و سلفون) ٬ تيغ زنی ٬ برجسته کاری و طلاکوب ٬ قالب سازی ٬ ترموگرافی ٬ جعبه چسبانی ٬ فنرکشی ٬ صحافی و... همگی بعد از مرحله چاپ انجام ميشوند.

بسته به شغل شما ٬ ممکن است با يکی يا چند تا از اين صنوف ارتباط پيدا کنيد.

 جواب واقعی برای کسی که ميخواهد وارد اين صنعت بشود اين است که بايد مجموعه ای از دوره های تئوری و عملی را طی نمايد تا درنهايت بتواند بر کار خود مسلط باشد.

نکته جالب هم در اين صنف و هم در ساير مشاغل اين است که هيچ انسانی در هيچ تخصصی نميتواند ادعا نماید که به انتهای راه رسيده و از همه ريزه کاريها باخبر است . در هر زمينه تنها افرادی زنده و پويا هستند که هرلحظه خود را برای يادگيری نکات جديد آماده نگهدارند و برنده مسابقه کسی است که بيشتر در موارد موشکافی نموده و بدنبال بدست آوردن پاسخ سئوالاتش باشد.

چاپ ٬ يک هنر ٬ يک مهارت ٬ يک صنعت و بنظر من يک عشق پايان ناپذير است.

زمانی که تلاش شما در خلق يک اثر زيبا به ثمر می نشيند ٬ شايد پی به عظمت خدايی ببريم که جهانی با اينهمه طرح و رنگ و تنوع را با دقت و تخصص در اين حجم بزرگ ساخته که ما انسانها هر از چندگاهی تلاش ميکنيم تا گوشه ای از اين خلقت عظيم را خودمان بسازيم. و عجبا که چقدر احساس حقارت به انسان دست ميدهد که پس از عمری تلاش تازه اندرخم يک کوچه باشد.

 چاپ همواره بدنبال يافتن راههای جديد (و نه لزوما آسانتر) برای توليد تصاوير سفارشی تر (مطابق خواسته طراحان) است. چاپ به مثابه زنجيری است که از اتصال حلقه های متعدد تشکيل ميشود. هريک از اين حلقه ها برگرفته از گوشه ای از پيشرفتها در صنايع و علوم گوناگون است. 

علومی مثل شيمی ٬ فيزيک ٬ پليمر و رياضيات

هنرهايی مثل نقاشی ٬ عکاسی ٬ گرافيک

صنايع گوناگون مکانيک ٬ الکترونيک ٬ اپتيک ٬ کاغذسازی و پتروشيمی

بديهی است که با پيشرفت هريک از علوم و فنون بالا که بنوعی درگير با صنعت چاپ هستند ٬ مجموعه صنعت چاپ هرروزه شاهد تغييرات ريز و درشتی در محدوده فعاليتهای خود باشد.

در ابتدا بهتر است کمی به تقسيم بندی بپردازيم تا در اين وسعت زياد گيج نشويم.

فرايندهای دخيل در چاپ را به ۳ دسته تقسيم ميکنيم:

۱- عمليات پيش از چاپ

۲- چاپ

۳- عمليات تکمیلی (پس از چاپ)

منبع : گروه علمی تخصصی صنعت چاپ و نشر ایران